Een onverwachte (bij)werking van testen

Eergisteren zat bij “Op 1” filosoof-psychiater Damiaan Denys aan tafel. Hij sprak over onze welvaart, die ons tegelijkertijd juist zo kwetsbaar maakt. Zijn verhaal sloot perfect aan dingen, die mij al een tijdje bezighouden.

Het streven naar een maakbare maatschappij van de wieg tot het graf, die tot gevolg heeft dat wij steeds minder veerkracht lijken op te bouwen, omdat een “nee”, teleurstellingen en verlies gepaard gaand met angst en verdriet, steeds minder in dat maakbare plaatje passen.

Niets is ons mensen vreemd en dus ook mijzelf niet. Met die gedachte in mijn achterhoofd, bekijk ik hoe het dagelijkse leven werkt en probeer ik ook mijn eigen interne processen te doorgronden. Ik lees er over, luister naar verhalen van anderen en ga in gesprek. Hoe breder mijn blik des te meer ik ook kan betekenen voor bijvoorbeeld bezoekers van Viore en mijn cliënten bij Joyata.

Niets is ons mensen vreemd en dus ook mijzelf niet. Zo kwam ik mijzelf weer eens behoorlijk tegen de afgelopen dagen. Corona laait weer op. Ik merk dat dit mij benauwt. Voortdurend duikt het onderwerp op in gesprekken en in de media. Corona heeft de wereld en het leven in haar greep. Het geeft mij al met al een beklemmend gevoel. Bij deze doe ik dan zelf ook maar een duit in het zakje.

Aanleiding om dit stuk te schrijven was mijn verbazing over de innerlijke rust, die ik gistermorgen voelde bij het opstaan. Ik realiseerde mij dat dit te maken had met de afspraak bij de teststraat vandaag. Na dagen van wikken en wegen, negatieve energie, heb ik de knoop doorgehakt. Manlief is net getest en coronavrij bevonden, maar ik vertrouwde mijn eigen klachten tóch niet helemaal. Best een gedoe, want tot de uitslag blijf je binnen, dus moesten de nodige afspraken verzet worden. Maar ja, “better safe than sorry”. Ik wil mijn omgeving tenslotte niet onnodig opzadelen met een probleem en verantwoord mijn (vrijwilligers)werk kunnen blijven doen. Iedereen had begrip.

Het lijkt wel alsof deze Coronacrisis de hypochonder in mij naar boven brengt. Tot voor kort maakte ik mij nooit druk over een verkoudheid, keelpijntje, even niet helemaal door kunnen ademen, etc., maar tegenwoordig lijk ik alles te voelen. Gisteren leken die lichte klachten waar ik de laatste dagen mee had geworsteld bijna verdwenen. Tóch voelde en voel ik rust met een test in het vooruitzicht.

Als ik er iets verder over nadenk, kom ik tot de conclusie dat het niet zozeer een angst is om zelf Corona te krijgen, al is deze Covid-19 een hele nare. Zélfs de angst om familie of vrienden aan Corona te verliezen staat niet bovenaan mijn lijstje. Hoewel ik weet dat ik er mogelijk anders over denk, als het mij echt overkomt, schaar ik het voor mijzelf onder het hoofdstuk “Iets dat hoort bij het leven”. Het benauwende zit hem bij mij vooral in de vraag waar we nu eigenlijk met z’n allen mee bezig zijn. Dit in combinatie met de maatschappelijke druk om toch vooral “verantwoord” te handelen, omdat je anders de kans loopt om als asociaal te worden weggezet. De rust die ik nu voel, zit hem in de knoop die ik heb doorgehakt. Ik blijf thuis en laat mij testen. Helder, overzichtelijk en niet controversieel. Tot zover mijn zelfonderzoek.

We hebben bepaald dat Covid-19 de wereld uit moet en dat dit alleen lukt als we er met elkaar de schouders onder zetten totdat er een vaccin beschikbaar komt. We proberen met man en macht een virus onder controle te krijgen, de wereld uit te helpen. (Kwetsbare) levens redden lijkt daarbij alles bepalend, zowel direct als indirect. We willen geen keuzes hoeven maken, geen wachtlijsten. Alle zorg moet beschikbaar blijven voor iedereen tegen zo laag mogelijke kosten. De economie moet blijven draaien en we willen weer zo snel mogelijk kunnen  consumeren op het oude peil of zelfs hoger. Ondertussen consumeren we (in de brede zin van het woord) onze aarde kapot. Onder andere de boeren worden als schuldigen aangewezen, maar zij produceren, omdat wij dat vragen. En zo geldt dat voor bijna alles. Onoplosbare dilemma’s brengt dit alles met zich mee.

In de dierenwereld is het in mijn ogen eigenlijk veel zuiverder geregeld. Zwakke, zieke en oude dieren worden uitgestoten, opgegeten of sterven een natuurlijke dood. Het zorgt ervoor dat er een natuurlijk verloop/beloop is. Nu hoor ik lezers denken: “Wát een aso, die gaat voor het recht van de sterkste. Kan ze makkelijk zeggen als gezonde 56-jarige! Ze degradeert de mens tot ….”

Van degradatie is in mijn ogen geen sprake. Dat de “geciviliseerde” mens met dat extra stukje brein vanuit eigenbelang tot beestachtig gedrag kan komen, weten we allemaal. Daar gaat het hier echter niet om. Ik wil het hebben over menswaardig leven en menswaardig sterven. Het rekening houden met en zorg voor onze zwakke medemens is een groot goed. De vraag is alleen hoe je dat dan vormgeeft zonder alleen maar gericht te zijn op het in leven houden.  Inmiddels zijn we er met z’n allen achter dat het weigeren van bezoek in zorginstellingen meer kwaad doet dan goed. Waarom? Omdat de kwaliteit van leven belangrijker blijkt dan de tijd van leven. Dat geldt echter niet alleen voor die kwetsbare groep. Ik geloof dat dit in meer of mindere mate voor ons allemaal geldt. Aanraking en nabijheid, samen delen, maar ook eigen regie en keuzevrijheid enzovoort zijn elementen van kwaliteit van leven voor heel veel mensen. Niet zo gek dus dat ieder daarin zijn of haar eigen weg zoekt, in het bijzonder wij eigenwijze Hollanders. Op het moment dat je een huishouden deelt, zoek je met elkaar naar een weg waar iedereen zich in kan vinden. Vanwege de omvang en sterk uiteenlopende belangen is dit voor directies van zorginstellingen een bijna onmogelijke opgave.

Even terugkomend op het rekening houden met en zorg voor onze kwetsbare medemens. Corona is een nare ziekte, waaraan mensen dood gaan of er langdurige gevolgen van ondervinden. Daarom heeft het vinden van een vaccin en zorgen dat het voor iedereen beschikbaar komt terecht een hoge prioriteit en is het goed om bewuster om te gaan met contacten en daarin afwegingen te maken. Het betekent onder andere dat handen geven en elkaar kussen geen gemeengoed meer is. Tegelijkertijd zie ik geen heil in strenge overheidsverordeningen, al betekent het loslaten daarvan dat Covid-19 meer doden zal eisen. De baten wegen wat mij betreft niet op tegen de kosten in de meest brede zin van het woord. Betekent het nu dat ik mij niet aan de regels houd? Nee, dat ook weer niet, maar het spanningsveld tussen wat ik zelf vind en de maatschappelijke normen en waarden brengt wel een innerlijke onrust met zich mee en niet alleen bij mij.

Wat maakt nu dat het Corona virus zo anders is? De grotere kans op overlijden of de mogelijke blijvende gevolgen voor overlevenden? Wat maakt het voor ons zo moeilijk om de eindigheid van het leven te accepteren. Waar zijn we bang voor met z’n allen? Dankzij palliatieve sedatie hoeft sterven aan een longontsteking bijvoorbeeld geen lijdensweg meer te zijn. En waarom maken wij ons doorgaans niet echt druk om de doden, die een griepvirus maakt, met name onder de kwetsbaren onder ons, of om de onschuldige slachtoffers in het verkeer? Waarom stap ik voor de lol op een motor terwijl ik weet dat daar een hoger risico aan verbonden is?

Ben ik van het pad af als ik geloof aan de grenzen van de maakbaarheid van het leven en als ik moeite heb met het streven om alles te willen hebben en alles te moeten kunnen? Ben ik een aso als ik zeg dat niet alle mogelijkheden van de medische wereld voor iedereen beschikbaar hoeven zijn? Dit houdt namelijk automatisch in dat er keuzes gemaakt moeten worden. Wie wel en wie niet? Soms benijd ik de mensen, die anderhalve eeuw eerder leefden en het leven met de dood namen voor wat het was. Geen keuzestress of verwachtingen naar nóg meer of nóg beter.

Ik ben benieuwd naar jouw ideeën met betrekking tot dit thema. Voel je vrij om te reageren.